MRP چیست؟
برنامه ریزی احتیاجات مواد (Material Resource Planning)
حروف اختصاری MRP،در سه مفهوم متفاوت ولی وابسته به هم به کار برده می‌شوند. هر یک از این مفاهیم، درجه ای ازمیزان پیشرفت و تحول MRP را نشان می دهند .
١- برنامه ریزی احتیاجات مواد یا همان MRP درواقع مقدار صحیح، تاریخ نیاز وبرنامه ریزی زمانهای سفارشات برای تک تک زیر مجموعه ها، قطعات و مواد اولیه موردنیاز تولید در لیست MPS را ارائه می دهد. سیستم برنامه ریزی منابع مواد نرم افزاری است که برای مدیریت یک فرآیند تولید بکار گرفته می شود. هدف این سیستم کاهش نقدینگی مورد نیاز برای یک سازمان تولیدکننده می باشد. بدین ترتیب سود حاصل از سرمایه گذاری افزایش می یابد. در سازمان های تولید کننده مبالغ هنگفتی از نقدینگی در انبارسازی قطعات در حین ساخت و در انتظار برای اسمبل شدن درگیر می شوند. برنامه ریزی منابع مواد سعی در به حداقل رساندن این نقدینگی دارد.
ایده اصلی در برنامه ریزی منابع مواد به این ترتیب است. گروه فروش و بازاریابی تعداد محصولاتی که در آینده به فروش خواهد رساند را پیشبینی می کند. نرم افزار برنامه ریزی منابع سازمان بر مبنای زمان پیشبینی شده برای ساخت محصولات زمان آغاز تولید را تعیین می نماید. آنگاه سیستم هر یک از محصولات را بر مبنای درخت محصول ارایه شده توسط کارشناسان تولید به قطعات آن تجزیه می کند. زمان سفارش قطعات بر مبنای زمان مورد نیاز برای دریافت آنها تعیین می شود. در نهایت جریان نقدینگی مورد نیاز بر مبنای زمان های تعیین شده برای سفارش، اسمبل کردن و تحویل تعیین می گردد. سیستم برنامه ریزی منابع سازمان می تواند قطعات مورد نیاز برای تحویل یک سفارش را به تولید کننده اعلام کند. بدین ترتیب اگر سفارش پر سودی تنها منتظر دریافت چند قطعه کم ارزش باشد می توان برای تهیه هر چه سریعتر قطعات مورد نیاز اقدام کرد.
٢ - MRP با حلقه بسته، مرحله منطقی تحول MRP بود که منجر به یک سیستم کنترلی تولید گردد. MRP با حلقه بسته شامل برنامه ریزی احتیاجات ظرفیتی و فیدبک کنترل کننده میزان پیشرفت برنامه تولید است. این نوع MRP،زمان بندی اصلی تولید را به فرآیند برنامه ریزی اتصال می دهد. MRP با حلقه بسته از برنامه احتیاجات مواد استفاده کرده و آنرا به برنامه نیازمندیهای ظرفیتی تبدیل می‌نماید. سپس میزان منابع مورد نیاز برای احتیاج MPS و MRP با ظرفیت در دسترس مقایسه می شود تا عملی بودن برنامه بررسی گردد.
به محض دست یابی به یک برنامه قابل انجام، کنترل تولید در سطح کارگاه و نیز کنترل خرید به مورد اجرا گذارده می شوند. در این مرحله، عملکردهای واقعی تولید وتأمین مواد اندازه گیری می شوند و با برنامه مقایسه می گردند(حلقه بسته می شود). این فیدبک باعث می شود تا مدیریت قادر باشد تشخیص دهد که آیا نیاز به اقدامات اصلاحی وجود دارد یا خیر.
٣-ابزاری است برای مدیریت، پیش بینی و کنترل کردن منابع یک شرکت ومحلهای سرمایه گذاری عملیاتی شرکت به عنوان یک مفهوم که روی یکپارچگی عملیات تولیدی تأکید دارد، MRP-II شامل ابزارها و فرآیندهایی است که بتوانند تقاضا را به برنامه تولید معقول تبدیل نمایند. MRP-II شامل فعالیتهای خرید، برنامه ریزی ظرفیت وزمان بندی اصلی و نیز برنامه ریزی تولید و موجودی نیز می باشد. بزرگترین مزیت MRP-II ، توانایی آن در کنترل کردن تمامی منابع تولیدی سازمان است. کمیانی IBM به عنوان اولین شرکتی که هم استفاده کننده و هم فروشنده MRP-II بود، نرم افزارهای Manufacturing accounting Production information Control system MAPICS)) و Communications –oriented production and information control system ( COPICS) را ارائه نمود. هم IBM و هم دیگر شرکت های استفاده کننده از آن، گزارش دادند که توانسته اند به کمک MRP-II سطح موجودیهای خود را تا حد 65 درصد یا بیشتر کاهش دهند
باتوجه به مطالب بیان شده اینک میتوان اهداف MRP-II رابشرح ذیل برشمرد:
١- تامین خدمات پشتیبانی جهت تصمیم گیری برای تمام سطوح مدیریتی.
٢- محاسبه خودکار جریان کار وجریان مواد.
٣-عمل کردن براساس مفهوم حلقه های اطلاعاتی بسته بین واحدهای مختلف سازمان.
۴- متمرکز کردن برنامه ریزی سیستم MRP به همراه فعالیت های پشتیبانی سطوح کارگاهی از قبیل کنترل ابزار وسیستم های حمل ونقل مواد.
۵- کنترل زمان های جریان بر طبق زمان تحویل برنامه ریزی شده با استفاده از روش های کنترل ورودی / خروجی.
لازم به ذکر است که پس از انجام MRP، خروجی این برنامه ریزی، میزان وزمان انجام سفارشات خرید را مشخص می نماید به این ترتیب وبا داشتن قیمتهای خرید سازمان قادرخواهدشد، به راحتی پیش بینی یا محاسبه نماید که چه وقت وچه مقدار پرداخت خواهد داشت. به همین ترتیب با ارائه MRP به سیستم برنامه ریزی ظرفیت اطلاعاتی در مورد سطوح استخدام، اضافه کاری، استفاده از ظرفیت پیمانکاری ونظایر آن بدست خواهد آمد که از این اطلاعات نیز می توان هزینه های دیگری مربوط به این اطلاعات ( نظیر حقوق، دستمزد، پرداختهای آتی و…) را مشخص نمود، از سوی دیگر با توجه به اطلاعات مربوط به مقدار و زمان تحویل محصولات به مشتریان براحتی درآمدهای آتی سازمان و با دقت بالایی قابل پیش بینی میگردد.
مهمترین مسئله در به کارگیری سیستم MRP-II این است که ازآنجائیکه این سامانه یک نظام کاملا مکانیزه است، باید هزینه های سخت افزاری ونرم افزاری مورد نیاز امکان‌سنجی اقتصادی شود.سیستم MRP-II واصولا روش های MRP، عموماً در واحدهایی که فرایند ساخت آنهابه صورت ، دسته ای یا تولید انبوه میباشد، کارائی مؤثری دارد. ضمن آنکه اجرای سیستم MRP-II لزوماً دارای مراحل ،شرایط ومحدودیتهای زیر میباشد:
-آموزش مدیریت سطح بالا.
-توجیه وتایید سیستم از دیدگاه اقتصادی.
-سازماندهی پروژه وتشکیل کمیته اجرایی.
-انتخاب مسؤول پروژه.
-استفاده از یک مشاور حرفه ای.
-فقط وقتی برنامه ریزی با آن قابل انجام است که MRP قابل قبولی در دسترس باشد. البته در جایی که سیستم MRP قابل اجرایی درکار نباشد می توان ،جایگزین کردن روش JIT به جای روش MRP در سیستم MRPII .و یا به کار گیری روش تکنولوژی تولید بهینه(OPT) را مدنظر قرار داد.
-سیستم MRP-II فقط به دنبال برنامه های قابل قبول می گردد وتلاشی برای بهینه کردن برنامه انجام نمی دهد.
-سیستم MRP-II در شرایطی که زمان های تنظیم وآماده سازی به توالی عملیات وابسته اند درست کار نمی کنند.
-سیستم MRP-II قابلیت کنترل بهینه سیستم در زمانی که قطعات ومحصولات تولیدی هر یک دارای توالی عملیات متفاوتی هستند راندارد.
